Mersin’in Mezitli ilçesinde ve denize yakın bir noktada bulunan Soli Pompeiopolis Antik Kenti, tarihçesi M.Ö. 8. yüzyıla kadar uzanan eski bir liman kenti. Kilikya bölgesinin en önemli ticaret merkezlerinden biri olduğunu bildiğimiz tarihi şehir, hem Dağlık Kilikya’yı hem de Ovalık Kilikya’yı buluşturan bir konuma yayılıyor. Antik kaynaklara göre, Akhaioslu ve Rhodoslu kolonistler tarafından kurulduğu düşünülen Soli, M.Ö. 6. yüzyıldan itibaren Pers hakimiyetine girmiş. Ancak ilerleyen süreçte de özerkliğini koruyarak kendi adına sikke basabilmiş. Hatta Hellenistik Dönem’de de Seleukos Krallığı’nın hakimiyeti altına girmiş ve bu süreçte çok önemli gelişmeler göstermiş.
Soli’nin parlak günleri, aslında Romalı komutan Pompeius’un bölgeye yerleşmesiyle başlamış. M.Ö. 67 yılında korsanlarla mücadele eden Pompeius, Soli’yi korsanların yerleşimine açmış ve bu tarihten itibaren kentin adı “Pompeiopolis” ismiyle anılmaya başlanmış. Roma İmparatoru Hadrianus’un M.S. 130’da Anadolu’ya gelmesi ve kentin liman çalışmalarına destek vermesiyle Pompeiopolis daha da gelişme göstermiş. Roma döneminde bir ticaret merkezi haline gelmiş ve erken Hıristiyanlık döneminde bir piskoposluk merkezi olarak önem kazanmış. Ancak 6. yüzyılda meydana gelen büyük deprem ve 7. yüzyılda yoğunlaşan Arap akınları, kentin hem yerle bir olmasına hem de terk edilmesine yol açmış.
19. yüzyılda Soli’yi ziyaret eden gezginlerin aktardığına göre, o dönemde burada tiyatro, tapınak, hamam ve nekropol gibi yapılar varmış. Birçoğu günümüze kadar ulaşamamış olsa da, bugün de toplamda 33 sütunun hala ayakta olduğu Sütunlu Cadde’yi görebiliyoruz. Caddede yapılan kazılarda bulunan yazıtlar da bize sütunların Roma imparatorları ve üst düzey yöneticilerin büstlerini taşıdığını gösteriyor. Ören yerinde yaklaşık 22 metre yüksekliğinde bir höyük, antik liman kalıntıları ve Roma hamamı da var. Ancak Soli Pompeiopolis Antik Kenti, bugün modern yerleşimlerle çevrili ve maalesef bazı kalıntılar yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Yine de bölgenin zengin tarihine tanıklık etmek isteyenler için önemli bir ziyaret noktası olmaya devam ediyor.
