Soğmatar Antik Kenti, Şanlıurfa’nın Harran ilçesi sınırları içinde kalır ve Harran merkeze 51 kilometre uzaklıktadır. Burası Tek Tek Dağları Milli Parkı’nın da bir parçasıdır.
Geçmişi milattan sonra 2. yüzyıla dayandırılan Soğmatar Antik Kenti’nin adı Arapçada “yağmur” anlamına gelen “matar” kelimesinden türetilmiştir. Soğmatar’ın bol yağış alan bir bölge olması dolayısıyla burada kuyu ve sarnıçlar açılarak yağmur sularının biriktirildiği ve kurak geçen yaz mevsimi boyunca hayvanların su ihtiyacını karşılamak amacıyla kullanıldığı bilinmektedir. Alanda toplamda 105 kuyu vardır.
Soğmatar Antik Kenti ile ilgili asıl önemli bilimsel tespit ise, buranın Abgar Krallığı zamanında pagan dininin merkezi olarak kullanılmış olmasıdır. Gezegenlere, ay ve güneşe tapınılan bu politeist inançta baş tanrı “mar alahe”dir. Soğmatar’da yapılan arkeolojik araştırmalar baş tanrıyı temsil eden bir mabed (Kutsal Tepe) olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca Satürn, Güneş, Jüpiter, Venüs, Mars, Merkür ve Sin (Ay) tanrılarına tapınmak için tapınaklar tespit edilmiştir. Burada merkez noktanın mar alaheyi temsil eden Kutsal Tepe olduğu ve diğer tapınakların da bu noktaya yöneldiği görülmüştür. Alanda bunun yanı sıra tanrı kabartmaları, yazıtlar, anıt mezarlar ve kaya mezarlar bulunmuştur. Bir kült merkezi özelliğine sahip olan antik kentin bölgeye İslamiyet gelene kadar bu özelliğini koruduğu bilinmektedir.
Bu antik kentin ayrıca Musa peygamberin Firavun’dan kaçtığı dönemde yaşadığı yer olduğu kabul edilmektedir. Burada bulunan su kuyularından en büyüğünün de Hazreti Musa’nın kuyusu olduğu ve asasını yere vurduğunda oluştuğuna inanılır.
