Mersin’in Tarsus ilçesinde ve Toros Dağları’nın sarp yamaçlarında yer alan Gülek Kalesi, ilçe merkezinden yaklaşık 60-65 kilometre uzaklıkta. Kendisiyle aynı ismi taşıyan beldenin sınırları içinde bulunuyor. Gülek Boğazı’na hakim bir noktada yükselen tarihi yapı, stratejik konumu sayesinde boğaz kontrolünü sağlamak açısından çok önemli bir rol oynamış. Orta Çağ’dan izler taşıdığını söyleyebiliriz ama tam olarak ne zaman inşa edildiği hâlen net değil. Kilikya Ermeni Krallığı’nın bölgeye hakim olduğu dönemde inşa edilmiş ya da bu dönemde kapsamlı bir onarımdan geçirilmiş olabilir. 1198-1199 yıllarında, kale aristokrat Symbat’ın lordluk unvanıyla yönetildiği için, bazı yazılı kaynaklarda Asakaliba ismiyle de geçiyor.
Orta Çağ boyunca Gülek Boğazı’ndan geçenlerin geçiş ücreti ödemek zorunda kaldığı bir kontrol noktası olarak kullanılan Gülek Kalesi, farklı dönemlerde yapılan eklemeler sebebiyle günümüzde birden çok uygarlığın izlerini yansıtıyor. Kalenin ana giriş kapısı, güney tarafta. Kuzey ve kuzeydoğu cepheleri oldukça dik kayalıklarla çevrelendiği için, bu yönlerde tahkimata ihtiyaç duyulmamış. Güney ve batıdaki sur duvarları ise yuvarlak ve kare planlı kulelerle güçlendirilmiş. Kalenin en doğu ucunda, su ihtiyacını karşılamak için inşa edilen büyük bir sarnıç mevcut. Kalenin surlarının inşasında kullanılan kesme taş işçiliği ve Ermeni dönemine özgü bosajlı taşlar, Gülek Kalesi’nin mimari açıdan en çok dikkat çeken detaylarının başında geliyor.
Gülek Kalesi’nin tarih boyunca birçok farklı medeniyetin egemenliği altında kalmış olduğundan eminiz. Kısa bir süre Kavalalı İbrahim Paşa tarafından işgal edilen kale, Osmanlı İmparatorluğu yönetimine geçene dek Memlük Devleti gibi farklı güçlerin kontrolünde kalmış. Osmanlı’nın son dönemlerinde bile aktif olarak kullanılmış. Hatta kalenin içinde o dönemde bir kurşun madeni bile bulunuyormuş. Günümüzde hem tarihi mirası hem de doğal güzellikleriyle ziyaretçilerin ilgisini çeken Gülek Kalesi’ne ulaşım, Mersin Büyükşehir Belediyesi’nin kaleye çıkan yolu çift kat asfalt kaplamasıyla daha da kolay. 1530 metre rakımda bulunan kalenin manzarası da hakikaten çok etkileyici.
