Kayseri’nin Melikgazi ilçesindeki Talas Caddesi üzerinde ve Seyyid Burhanettin Türbesi'nin tam karşısında yer alan Döner Kümbet, kente Selçuklu döneminden miras kalan en dikkat çekici mimari eserlerden biri. Şah Cihan Hatun adına inşa ettirildiği için esas ismi, Şah Cihan Hatun Kümbeti. Ancak oldukça uzun zamandır halk arasında Döner Kümbet ismiyle anılıyor. Görkemli bir görünüme sahip olan bu anıt mezar, halk arasındaki adını 12 yüzeyli tasarımından ve her yüzeyinin geometrik süslemelerle işlenmiş olmasından almış.
Tamamen kesme taştan inşa edilen Döner Kümbet, kare bir kaide üzerinde yükselen onikigen bir gövdeye sahip. Dış cephesi, Selçuklu dönemi taş işçiliğinin zarif örneklerini yansıtan geometrik ve bitkisel motiflerle süslenmiş. Kapısının üzerindeki bitkisel bezemeli bordür; çift başlı kartal, kanatlı pars ve hayat ağacı figürleri gibi dikkat çekici süslemelerle dikkat çekiyor. Giriş kısmı da mukarnaslı bir niş ile çerçevelenmiş durumda. Türbenin iç mekanı silindirik bir yapıya sahip ve üzeri kubbeyle örtülü. Kıble duvarında yer alan mukarnaslı mihrap nişi de dönemin ustalıklı taş işçiliğinin başarılı bir örneğini oluşturuyor.
Kitabesinde inşa yılı belirtilmemiş olsa da, araştırmacılar Döner Kümbet’in 1275-1276 yılları arasında, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad’ın kızı Şah Cihan Hatun için inşa edildiğini tahmin ediyor. Albert Gabriel gibi mimarlık tarihçileri, bu türbeyi Niğde ve Ahlat’taki benzer yapılarla karşılaştırarak 13. yüzyılın sonlarına tarihlendirmiş.
Dış cephesindeki figürlü plastik süslemelerle daha estetik bir görünüme kavuşmuş olan Döner Kümbet, aynı zamanda Orta Asya Türk çadır mimarisiyle bağlantı kuran bir anıtsal tasarımı yansıtıyor. Günümüzde hem estetik özellikleri hem de tarihi önemiyle Kayseri’nin önemli simgelerinden biri olmayı sürdürüyor. Selçuklu taş işçiliğinin ve mimarlık anlayışının en güzel örneklerinden birini görmek için, siz de Şah Cihan Hatun’un hatırasını yaşatan bu yapıyı ziyaret edebilirsiniz.
