19. yüzyılın ikinci yarısından beri varlığını koruyan Büyükada Taş Mektep, adanın hem tarihi hem de kültürel dokusu açısından önemli bir yere sahip. 1870’li yıllarda, yani Sultan Abdülaziz döneminde İskenderiye Patriği Sofronios tarafından yazlık konut olarak kullanılmak üzere inşa edilmiş olan tarihi yapı, ilk zamanlarında Sofronios Köşkü olarak adlandırılıyormuş. Mimari olarak dönemin özelliklerini yansıttığını söylemek mümkün. İncelikli taş mimarisi ve yıllar içinde farklı amaçlara hizmet etmiş olmasıyla Büyükada’nın simgelerinden biri haline gelmiş. 1922 yılında da İstanbul Belediyesi tarafından satın alınmış ve Büyükada’nın ilk resmi Türk okulu olarak kullanılmaya başlanmış.
Eğitim yılına Köprülü Mehmed Paşa Numune Mektebi ismiyle başlayan Taş Mektep’in adı, 1925 yılında Büyükada İlkokulu olarak değiştirilmiş. Yıllarca adalı çocukların eğitim gördüğü kurum, Büyükada halkı tarafından genellikle Eski Mektep ve Taş Mektep isimleriyle anılıyormuş. 1967 yılına kadar ilkokul olarak hizmet vermeye devam ettikten sonra ortaokula dönüştürülmüş. Ancak 1978 ve 1879 yıllarında meydana gelen yangın tehlikesi sebebiyle tamamen boşaltılmış ve kapatılmış. Ne yazık ki, bu tarihten sonra da yıllar boyu kaderine terk edilmiş.
Harap hale gelmekten Korunması Gereken Kültür Varlıkları arasına alınmasıyla kurtulan Taş Mektep, 2021-2023 yılları arasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) Kültür Varlıkları Dairesi’ne bağlı İBB Miras ekipleri tarafından kapsamlı bir restorasyon sürecinden geçirildi. Böylelikle yeniden hayat bulan tarihi yapı, hâlen orijinal dokusunu koruyor. Taş Mektep, artık görkemli bir kütüphane. Hem ada sakinleri hem de yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilebiliyor. Yaklaşık 7 bin kitaplık bir koleksiyona sahip ve zaman zaman çeşitli söyleşilere, müzik dinletilerine ve sergilere de ev sahipliği yapıyor.
214 metrekarelik alana yayılan Taş Mektep Kütüphanesi, 50 kişi kapasiteli. Büyükada’da sakin bir ortamda kitap okuyabileceğiniz, ders çalışabileceğiniz ya da bilgisayarınıza göz atabileceğiniz bir ortam arıyorsanız; Taş Mektep’i ziyaret etmeniz yeterli. Kütüphanede ödünç kitap verme hizmeti yok. Giriş için üyelik işlemleri de T.C. kimlik belgesi, ehliyet ya da pasaport ile kütüphaneye başvurarak ya da E-devlet aracılığıyla kolayca tamamlanabiliyor.
