Eyüpsultan'daki Müzeler ve Tarihi Yapılar

İstanbul'un en kadim ilçelerinden biri olan Eyüpsultan, Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze uzanan zengin bir tarihsel mirasa ev sahipliği yapmaktadır. Haliç'in kuzey kıyısında yer alan bu bölge, manevi atmosferi, etkileyici mimarisi ve kültürel zenginliğiyle hem yerli hem de yabancı ziyaretçilerin ilgisini çeken önemli bir destinasyondur. Eyüpsultan'daki müzeler ve tarihi yapılar, İslam medeniyetinin sanat anlayışını, Osmanlı döneminin estetik değerlerini ve Türk kültürünün geleneksel öğelerini en iyi şekilde yansıtan kültür hazineleridir. Bölge, İstanbul'un modern yaşamının karmaşasından uzakta, tarihsel dokusunu büyük ölçüde koruyabilmiş nadir semtlerden biri olarak öne çıkmaktadır.

Eyüpsultan'daki müzeler, Osmanlı döneminden kalma değerli eserler, el yazmaları, hat sanatı örnekleri ve etnografik koleksiyonlarla ziyaretçilerine kapsamlı bir kültürel deneyim sunmaktadır. Bu müzelerin birçoğu, tarihi yapıların restore edilmesiyle oluşturulmuş, böylece mekânın kendisi de sergilenen eserlerin bir parçası haline gelmiştir. Koleksiyonlarda sergilenen eserler, İslam sanatının inceliklerini, Osmanlı zanaat geleneğinin ustalığını ve Türk-İslam medeniyetinin kültürel mirasını detaylı şekilde yansıtmaktadır. Ziyaretçiler, bu mekânlarda sadece geçmişe dair bilgi edinmekle kalmaz, aynı zamanda manevi bir atmosferin parçası olma deneyimini de yaşarlar.

Bölgedeki tarihi yapılar, Osmanlı mimarisinin farklı dönemlerinden izler taşıyan eşsiz örneklerdir. 15. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar uzanan geniş bir zaman dilimine yayılan bu yapılar, klasik Osmanlı mimarisinden barok üsluba, rokoko detaylardan eklektik tasarımlara kadar çeşitlilik göstermektedir. Her bir yapı, inşa edildiği dönemin sanat anlayışını, teknik imkânlarını ve estetik değerlerini yansıtan birer şaheser niteliğindedir. Bu tarihi yapıların çoğu, özgün işlevlerini koruyarak veya yeni işlevler kazanarak günümüze kadar gelebilmiş, böylece yaşayan bir kültürel miras olarak varlıklarını sürdürmektedir.

Eyüpsultan'daki kültür rotası, manevi ziyaret mekânlarından müzelere, tarihi kahvehanelerden geleneksel el sanatları atölyelerine uzanan zengin bir keşif imkânı sunmaktadır. Bölgede yürüyerek kolayca dolaşılabilecek mesafelerde birçok kültürel ve tarihi mekân bulunmakta, bu da tam gün süren bir kültür turu için ideal bir ortam yaratmaktadır. Mevsimsel etkinlikler, dini bayramlar ve özel günlerde düzenlenen programlar sayesinde bölge yıl boyunca canlılığını korumaktadır. Özellikle Ramazan ayında ve dini bayramlarda bölge, geleneksel atmosferiyle ziyaretçilerine unutulmaz deneyimler sunmaktadır.

İstanbul'un kültür turizminde önemli bir destinasyon olan Eyüpsultan, her yaş grubundan ziyaretçiye hitap eden müzeleri ve tarihi yapılarıyla öne çıkmaktadır. Bölgedeki kültür kurumları, interaktif sergiler, rehberlik hizmetleri ve eğitim programlarıyla ziyaretçilere Türk-İslam kültürünü tanıma fırsatı sunmaktadır. Müzelerde düzenlenen geleneksel sanat atölyeleri ve kültürel etkinlikler, ziyaretçilerin pasif bir izleyici olmaktan çıkıp aktif katılımcılara dönüşmesini sağlamaktadır. Gün geçtikçe artan ziyaretçi sayısı ve uluslararası tanınırlık, Eyüpsultan'ın İstanbul'un kültür turizmi içindeki önemini pekiştirmekte ve bölgenin tarihsel dokusunun korunmasına katkı sağlamaktadır.

Eyüpsultan'ın En Önemli Müzeleri ve Tarihi Yapıları

Avrupa yakasının en kadim ilçelerinden biri olan Eyüpsultan, Osmanlı döneminden günümüze uzanan zengin bir kültürel ve manevi mirasa ev sahipliği yapmaktadır. Haliç'in kuzey ucunda konumlanan bu tarihi bölge, İslam dünyası için büyük önem taşıyan manevi atmosferiyle yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgisini çeken eşsiz bir destinasyondur. Bizans döneminden Osmanlı'ya, oradan da Cumhuriyet Türkiyesi'ne uzanan tarihsel süreçte şekillenen Eyüpsultan, İstanbul'un en değerli tarihi ve kültürel hazinelerinden biridir. Şehrin modern karmaşasından uzak, huzur dolu atmosferiyle ziyaretçilerine adeta zamanda yolculuk imkanı sunan bu özel bölge, İstanbul'un manevi merkezi olarak anılmaktadır.

Eyüpsultan'daki müzeler, bölgenin zengin tarihi geçmişini ve kültürel birikimini gelecek nesillere aktarma misyonunu üstlenen önemli kültür kurumlarıdır. Osmanlı döneminin sanat anlayışını, zanaat geleneklerini ve gündelik yaşam kültürünü yansıtan koleksiyonlarıyla bu müzeler, tarih meraklıları için değerli bilgi kaynakları sunmaktadır. Geleneksel Türk-İslam sanatlarından etnografik eserlere, hat sanatından tezhibe kadar geniş bir yelpazede sergilenen eserler, ziyaretçilere geçmişin estetik anlayışını ve manevi derinliğini hissettirmektedir. Profesyonel küratörlük anlayışıyla hazırlanan sergiler ve düzenlenen eğitim etkinlikleriyle bu müzeler, sadece sergi alanları değil, aynı zamanda canlı birer kültür merkezi olarak hizmet vermektedir.

Eyüpsultan'ın tarihi yapıları, özellikle Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerini barındıran eşsiz hazineler olarak dikkat çekmektedir. İslam sanat anlayışının inceliklerini taşıyan bu yapılar, taş işçiliğinden ahşap oymacılığına, çini sanatından hat eserlerine kadar dönemin estetik anlayışını yansıtan detaylarla doludur. Yüzyıllar boyunca yapılan eklemeler ve restorasyonlarla günümüze ulaşan bu tarihi eserler, Osmanlı mimarisinin gelişim sürecini gözler önüne sermektedir. Cami, türbe, tekke, medrese gibi dini yapıların yanı sıra çeşme, hamam ve sivil mimari örnekleriyle Eyüpsultan, Osmanlı şehir kültürünün en iyi korunmuş örneklerinden birini temsil etmektedir.

1. Enerji Müzesi İstanbul’un kültürel mirası içinde önemli bir yer tutan Silahtarağa Elektrik Santrali’nin restore edilmesiyle kente kazandırılan Enerji Müzesi, 2007 yılından beri ziyaretçilerini ağırlamayı sürdürüyor. Ülkemizin ilk endüstriyel arkeoloji müzesi olma unvanına sahip olan kurum, İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin santralistanbul isimli projesi bünyesinde doğdu.

2. Eyüp Sultan Camii Eminönü’nden kalkan 99 ve 99A otobüsleriyle doğrudan ulaşım sağlanabilen Eyüp Sultan Camii, İstanbul’un Eyüpsultan ilçesinin merkezinde konumlanan görkemli ve tarihi bir ibadethane. 1458 yılında inşa edilmiş, ancak bu tarihten sonra defalarca kez onarımdan geçirilmiş.

3. Kariye Camii Günümüzde İstanbul’un Eyüpsultan ilçesi sınırlarında bulunan Kariye Camii’nin tarihçesi Bizans dönemine kadar uzanıyor. Bu görkemli yapı, Bizans döneminin en önemli yapı komplekslerinden biri olan Khora Manastırı’nın merkeziymiş. Khora sözcüğü, Grekçede kırsal alan anlamına geliyor.

Bölgedeki tarihi mezarlıklar ve türbeler, Osmanlı döneminin sosyal ve kültürel hayatına ışık tutan önemli mekânlar olarak büyük değer taşımaktadır. Bu yapılarda kullanılan mezar taşları, hat sanatının en güzel örneklerini barındırmakta ve dönemin sanat anlayışını yansıtmaktadır. Farklı dönemlere ait mezar taşlarındaki yazılar ve süslemeler, Osmanlı toplumunun sosyal yapısı, inanç dünyası ve estetik anlayışı hakkında değerli bilgiler sunmaktadır. Manevi bir atmosfere sahip olan bu alanlar, İslam mezar kültürünün ve mezar taşı sanatının en zengin örneklerini sergilemektedir.

Eyüpsultan'ı ziyaret edenler için bu müzeler ve tarihi yapılar, sadece görülmesi gereken turistik mekanlar değil, aynı zamanda manevi bir yolculuğun önemli durakları niteliğindedir. Her köşesi farklı bir hikâye barındıran bu tarihi semtte, İstanbul'un kültürel ve manevi derinliğini keşfetmek mümkündür. Tepeleri, yeşil alanları ve Haliç'e bakan muhteşem manzarasıyla fotoğraf tutkunları için eşsiz kareler sunan Eyüpsultan, doğal güzellikleriyle de ziyaretçilerini büyülemektedir. Yılın her mevsiminde farklı güzelliklere bürünen ve huzur dolu atmosferiyle öne çıkan Eyüpsultan'ın müzeleri ve tarihi yapıları, İstanbul kültür turizminin vazgeçilmez rotalarından biri olarak kültürel mirasımızın en değerli parçalarını oluşturmaktadır.

Eyüpsultan'a Gitmek İçin 10 Neden

1. Manevi Atmosfer ve Eyüp Sultan Camii

Eyüpsultan, İstanbul'un en önemli manevi merkezlerinden biri olarak yüzyıllardır ziyaretçileri kendine çekmektedir. Hazreti Ebu Eyyüb el-Ensari'nin türbesini barındıran Eyüp Sultan Camii, İslam dünyasının önemli ziyaret noktalarından biri olarak kabul edilir. Osmanlı döneminden bu yana kılıç kuşanma törenleri ve önemli dini ritüellere ev sahipliği yapan bu kutsal mekan, huzur arayan ziyaretçiler için derin bir manevi deneyim sunar.

2. Zengin Osmanlı Mimarisi

Eyüpsultan, Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerini bir arada görebileceğiniz nadir semtlerden biridir. Mihrişah Sultan Külliyesi, Zal Mahmut Paşa Camii ve Sokullu Mehmet Paşa Medresesi gibi yapılar, dönemin mimari dehasını yansıtan eserler arasındadır. Çiniler, hat sanatı örnekleri ve geleneksel mimari detaylarla süslü bu yapılar, fotoğraf tutkunları ve mimari meraklıları için keşfedilmeyi bekleyen hazineler sunar.

3. Tarihi Mezarlıklar ve Sanat Eserleri

Eyüpsultan Mezarlığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun önde gelen devlet adamları, sanatçıları ve alimleri için son derece önemli bir ebedi istirahat mekanı olmuştur. Mezar taşları üzerindeki hat sanatı örnekleri, taş işçiliği ve sembolik anlatımlar, Türk-İslam mezar sanatının en değerli örnekleri arasında yer alır. Bu açık hava müzesi niteliğindeki mezarlıklar, tarih ve sanat tutkunları için Osmanlı dönemine ait zengin bir kültürel miras sunmaktadır.

4. Pierre Loti Tepesi ve Eşsiz İstanbul Manzarası

Pierre Loti Tepesi, İstanbul'un en etkileyici panoramik manzaralarından birini sunan eşsiz bir seyir noktasıdır. Haliç'in muhteşem görüntüsü, Tarihi Yarımada silüeti ve şehrin uzanan tepeleri buradan izlenebilir. Fransız yazar Pierre Loti'nin sıkça ziyaret ettiği ve eserlerine ilham kaynağı olan bu tepe, özellikle gün batımında büyüleyici bir atmosfere bürünerek fotoğrafçılar ve romantik manzara arayanlar için vazgeçilmez bir durak haline gelir.

5. Geleneksel El Sanatları ve Çarşı Kültürü

Eyüpsultan, geleneksel Türk el sanatlarının hala yaşatıldığı nadir semtlerden biridir. Camii çevresindeki tarihi çarşıda tespih ustalarından hat sanatçılarına, oyuncak yapımcılarından geleneksel tatlı ustalarına kadar pek çok zanaatkar atölyesi bulunur. Özellikle "Eyüp oyuncakları" olarak bilinen renkli ahşap oyuncaklar ve tespihler, yüzyıllardır devam eden el sanatı geleneğinin günümüze ulaşan en güzel örnekleri arasında yer alır.

6. Haliç'in Doğal Güzellikleri

Eyüpsultan, Haliç kıyısındaki konumuyla İstanbul'un eşsiz doğal güzelliklerine erişim sağlar. Son yıllarda yapılan çevre düzenlemeleri ve rekreasyon alanlarıyla Haliç kıyıları, şehrin gürültüsünden uzaklaşmak isteyenler için huzurlu bir sığınak haline gelmiştir. Sahil şeridinde yürüyüş yapmak, bisiklete binmek veya çay bahçelerinde oturup Haliç'in sakin sularını izlemek, büyük şehrin karmaşasından uzaklaşmak için ideal bir kaçış sunar.

7. Tarihi Feshane Binası ve Kültürel Etkinlikler

Osmanlı döneminde fes üretimi için kurulmuş olan Feshane-i Amire binası, bugün önemli bir kültür merkezi olarak hizmet vermektedir. Ramazan etkinlikleri, sanat sergileri, festivaller ve çeşitli kültürel organizasyonlara ev sahipliği yapan bu tarihi mekan, Eyüpsultan'ın kültürel zenginliğine katkıda bulunur. Osmanlı endüstri mimarisinin önemli örneklerinden olan bu yapı, hem tarihsel önemi hem de güncel etkinlikleriyle ziyaretçilere zengin bir deneyim sunmaktadır.

8. Otantik Osmanlı Mutfağı

Eyüpsultan, İstanbul'un en otantik lezzetlerini tadabileceğiniz geleneksel mekanlarıyla ünlüdür. Tarihi pideciler, kandil simidi satan fırınlar ve geleneksel Türk tatlıları sunan asırlık işletmeler, semtin gastronomik haritasını zenginleştirir. Özellikle Eyüp Sultan Camii çevresindeki tarihi lokantalarda tadabileceğiniz kuzu haşlama, keşkek ve özel tatlılar, Osmanlı saray mutfağından günümüze ulaşan lezzetler arasında yer alır.

9. İdris Köşkü Tepesi ve Doğa Yürüyüşleri

İdris Köşkü Tepesi, Eyüpsultan'ın az bilinen ancak büyüleyici doğa parçalarından biridir. Yemyeşil ağaçlar arasında yer alan tarihi mezarlıklar, patikalar ve seyir noktaları, şehir hayatından bunalanlara huzurlu bir sığınak sunar. Bu bölgede yapacağınız doğa yürüyüşleri sırasında, İstanbul'un nadir kalan doğal orman alanlarını keşfedebilir, kuş sesleri eşliğinde tarihle iç içe bir deneyim yaşayabilirsiniz.

10. Nostaljik Teleferik Yolculuğu

Pierre Loti Tepesi'ne çıkmak için kullanabileceğiniz teleferik, nostaljik bir yolculuk deneyimi sunmaktadır. Kısa ama etkileyici bu yolculuk sırasında, Haliç manzarası eşliğinde yükselerek semt üzerinde kuş bakışı bir perspektif elde edersiniz. Özellikle çocuklu aileler ve fotoğraf tutkunları için keyifli bir aktivite olan teleferik yolculuğu, Eyüpsultan ziyaretinizi daha da unutulmaz kılacak deneyimler arasında yer alır.

Eyüpsultan Müze ve Tarihi Yapı Önerileri

Eyüpsultan, İstanbul'un en kadim semtlerinden biri olarak Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze uzanan zengin bir kültürel ve manevi mirasa ev sahipliği yapmaktadır. Haliç'in kuzey kıyısında konumlanan bu bölge, İslam dünyası için büyük önem taşıyan manevi atmosferiyle hem yerli hem de yabancı ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. Eyüpsultan'daki müzeler ve tarihi yapılar, İslam medeniyetinin sanat anlayışını, Osmanlı döneminin estetik değerlerini ve Türk kültürünün geleneksel öğelerini en iyi şekilde yansıtan kültür hazineleridir.

Bölgedeki müzeler, Osmanlı döneminden kalma değerli eserler, el yazmaları, hat sanatı örnekleri ve etnografik koleksiyonlarıyla ziyaretçilerine kapsamlı bir kültürel deneyim sunmaktadır. Tarihi yapıların restore edilmesiyle oluşturulan bu müzelerde sergilenen eserler, İslam sanatının inceliklerini, Osmanlı zanaat geleneğinin ustalığını ve Türk-İslam medeniyetinin kültürel mirasını detaylı şekilde yansıtmaktadır. Ziyaretçiler, bu mekânlarda sadece geçmişe dair bilgi edinmekle kalmaz, aynı zamanda manevi bir atmosferin parçası olma deneyimini de yaşarlar.

Eyüpsultan'daki tarihi yapılar, 15. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar uzanan geniş bir zaman dilimine yayılan, Osmanlı mimarisinin farklı dönemlerinden izler taşıyan eşsiz örneklerdir. Klasik Osmanlı mimarisinden barok üsluba, rokoko detaylardan eklektik tasarımlara kadar çeşitlilik gösteren bu yapılar, inşa edildikleri dönemin sanat anlayışını, teknik imkânlarını ve estetik değerlerini yansıtan birer şaheser niteliğindedir. Özgün işlevlerini koruyarak veya yeni işlevler kazanarak günümüze ulaşan bu tarihi yapılar, yaşayan birer kültürel miras olarak varlıklarını sürdürmektedir.

Eyüpsultan'daki kültür rotası, manevi ziyaret mekânlarından müzelere, tarihi kahvehanelerden geleneksel el sanatları atölyelerine uzanan zengin bir keşif imkânı sunmaktadır. Bölgedeki birçok kültürel ve tarihi mekâna yürüyerek kolayca ulaşılabilmesi, kültür turizmi açısından büyük bir avantaj sağlamaktadır. Mevsimsel etkinlikler, dini bayramlar ve özel günlerde düzenlenen programlar sayesinde bölge yıl boyunca canlılığını korumaktadır.

İstanbul'un kültür turizminde önemli bir destinasyon olan Eyüpsultan, her yaş grubundan ziyaretçiye hitap eden müzeleri ve tarihi yapılarıyla öne çıkmaktadır. İnteraktif sergiler, rehberlik hizmetleri ve eğitim programlarıyla ziyaretçilere Türk-İslam kültürünü tanıma fırsatı sunan bölgedeki kültür kurumları, geleneksel sanat atölyeleri ve kültürel etkinliklerle ziyaretçilerin aktif katılımını sağlamaktadır. Eyüpsultan'ın artan uluslararası tanınırlığı ve ziyaretçi sayısı, bölgenin İstanbul'un kültür turizmi içindeki önemini pekiştirmekte ve tarihsel dokusunun korunmasına katkı sağlamaktadır.

Eyüpsultan: İstanbul'un Manevi Kalbi ve Osmanlı Mirasının İzleri

Eyüpsultan bölgesi, İstanbul'un manevi ve tarihi kimliğinin en önemli temsilcilerinden biri olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nun kültürel mirasını günümüze taşıyan eşsiz bir destinasyon niteliği taşımaktadır. Haliç'in kuzey kıyısında stratejik bir konuma sahip olan bu kadim semt, Bizans döneminden Osmanlı'ya ve Cumhuriyet Türkiyesi'ne uzanan zengin tarihiyle ziyaretçilerine adeta zamanda yolculuk imkanı sunmaktadır. Eyüp Sultan Camii ve türbesi etrafında şekillenen manevi atmosfer, bölgenin en belirgin özelliği olarak öne çıkarken, klasik Osmanlı mimarisinin barok, rokoko ve eklektik üsluplarla harmanlandığı çeşitli yapılar, İslam medeniyetinin sanatsal derinliğini ve estetik anlayışını ziyaretçilere en iyi şekilde yansıtmaktadır.

Eyüpsultan'daki müzeler, Osmanlı döneminden kalma el yazmaları, hat sanatı örnekleri ve etnografik koleksiyonlar gibi zengin içerikleriyle Türk-İslam kültürünün önemli hazinelerini bünyesinde barındırmaktadır. Bölgede yer alan Enerji Müzesi gibi modern kurumlar, endüstriyel mirasın korunması ve geleceğe aktarılması konusunda önemli örnekler sunarken, tarihi yapıların restore edilerek müzelere dönüştürülmesi, mekânların kendilerinin de sergilenen eserlerin bir parçası haline gelmesini sağlamıştır. Bu müzeler sadece tarihsel bilgi sunmakla kalmayıp, interaktif sergiler, rehberlik hizmetleri ve eğitim programlarıyla ziyaretçilerin aktif katılımını teşvik ederek, Türk-İslam kültürüyle daha derin bir bağ kurmalarına olanak tanımaktadır.

Bölgenin en dikkat çekici özelliklerinden biri, Pierre Loti Tepesi gibi İstanbul'un en etkileyici panoramik manzaralarını sunan noktaları ve Haliç'in doğal güzellikleriyle bütünleşen benzersiz atmosferidir. İdris Köşkü Tepesi'ndeki doğa yürüyüşlerinden nostaljik teleferik yolculuğuna, sahil şeridindeki rekreasyon alanlarından tarihi mezarlıkların manevi atmosferine kadar uzanan geniş bir deneyim yelpazesi, şehrin gürültüsünden uzaklaşmak isteyenler için ideal bir sığınak oluşturmaktadır. Tarihi çarşıda hala yaşatılan tespih yapımı, hat sanatı ve özellikle "Eyüp oyuncakları" olarak bilinen geleneksel el sanatları, yüzyıllardır devam eden zanaat geleneğinin günümüze ulaşan en güzel örnekleri arasında yer alırken, otantik Osmanlı mutfağının lezzetlerini sunan asırlık işletmeler, semtin gastronomik zenginliğine katkıda bulunmaktadır.

Eyüpsultan'ın kültür rotası, manevi ziyaret mekânlarından müzelere, tarihi kahvehanelerden el sanatları atölyelerine uzanan ve yürüyerek kolayca keşfedilebilen zengin bir çeşitlilik sunmaktadır. Osmanlı şehir kültürünün en iyi korunmuş örneklerinden biri olan bölge, cami, türbe, tekke ve medrese gibi dini yapıların yanı sıra çeşme, hamam ve sivil mimari örnekleriyle ziyaretçilerine kapsamlı bir Osmanlı mimarisi panoraması sunmaktadır. Mevsimsel etkinlikler, dini bayramlar ve özel günlerde düzenlenen programlarla yıl boyunca canlılığını koruyan Eyüpsultan, özellikle Ramazan ayında ve dini bayramlarda geleneksel atmosferiyle unutulmaz bir kültürel deneyim vaat etmektedir.

İstanbul'un modern yaşamının karmaşasından uzakta, tarihsel dokusunu büyük ölçüde koruyabilmiş nadir semtlerden biri olan Eyüpsultan, artan uluslararası tanınırlığı ve ziyaretçi sayısıyla kültür turizminde giderek daha önemli bir rol oynamaktadır. Her köşesi farklı bir hikâye barındıran bu manevi semtte, tarihi mezarlıklardaki sanat eseri niteliğindeki mezar taşlarından Feshane-i Amire binası gibi endüstri mirasına, zengin Osmanlı mimarisinden geleneksel çarşı kültürüne kadar uzanan çok yönlü bir kültürel zenginlik ziyaretçileri beklemektedir. İstanbul'un kültürel ve manevi derinliğini en iyi şekilde yansıtan Eyüpsultan, tarihi mirasın korunduğu, geleneklerin yaşatıldığı ve şehrin kaosundan uzak, huzur dolu atmosferiyle her mevsim keşfedilmeyi bekleyen eşsiz bir hazine olarak Türkiye'nin kültür turizminin parlayan yıldızlarından biri olmaya devam etmektedir.