Roma İmparatorluğu’nda İmparator Augustus’un Galatia eyaletini imparatorluk topraklarına kazandırmasının ardından, Ankara, eski ismiyle Ankyra, yeni eyalet merkezi haline gelmiş. Günümüzde Ankara’nın en eski ve dikkat çekici yapılarından biri olan Augustus Tapınağı da bu sürecin ardından kentin yerel tanrıçası Roma’ya ithafen inşa edilmiş. Kybele ve Men kutsal alanının üstüne inşa edilen tapınağın, M.Ö. 25.-20. yüzyıllarda yaptırıldığı tahmin ediliyor. Ankara’nın Altındağ ilçesindeki Ulus semtinde bulunan tapınak, kentin en ünlü ibadethanelerinden biri olan Hacı Bayram Cami’nin hemen yanında yer alıyor.
Ankara Anıtı olarak da adlandırılan Augustus Tapınağı, Korinth düzeninde inşa edilmiş. Yaklaşık iki metre yükseklikteki bir podyum üzerine oturtulan yapını geçmişte çok sayıda sütun çevreliyormuş. Yapılan araştırmalar, tapınağın ilerleyen dönemlerde bazı değişikliklerden geçirildiğini gösteriyor. 6. yüzyılın başlarında Bizanslıların kiliseye çevirdiği yapının güneydoğu duvarına bu süreçte üç farklı büyük pencere açılmış. Hacı Bayram Cami ise tapınağın hemen yanına, 1427-1428 yılları arasında inşa edilmiş.
Hacı Bayram Cami’nin inşasından sonra bir süre medrese olarak kullanıldığı tahmin edilen Augustus Tapınağı, Roma Dönemi’nde Ankara’ya inşa edilen en önemli yapılardan biri. Yapının anta duvarlarından birinde imparator rahiplerinin görevleri başında yaptıkları işleri anlatan bir Rahip Listesi, bir diğerinde de Augustus’un başardığı işleri anlatan kısa bir yazıt yer alıyor. Augustus’a ilişkin yazıt Roma’da geçmişte kaybolan orijinal versiyonunun günümüzde varlığını koruyan tek tam kopyası. Bu nedenle arkeolojik açıdan çok büyük bir önem taşıyor. Augustus Tapınağı güvenlik önemleri nedeniyle ziyarete kapalı. Ancak arzu eden kişiler diledikleri zaman tapınağı dıştan inceleyebiliyor.
