Zeytinlik, Giresun’un Merkez ilçesine bağlı tarihi bir semt. Eski ismi Gogora Mahallesi olan bu semt uzun yıllardır üçüncü derece kentsel sit alanı statüsünde. Bu statüyü almasının en önemli sebebi de günümüzden yaklaşık 200 yıl önce Avrupa’dan özel olarak getirtilen malzemelerle inşa edilmiş, senelerde Türkler ve Rumların bir arada huzur içinde yaşadığı tarihi evlere ev sahipliği yapması. Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü bu statüyü 1991 yılında tescillemiş. Günümüzde Zeytinlik semti sınırları içinde koruma altında olan seksen farklı tarihi ev yer alıyor. Bunlar Giresun Evleri olarak da adlandırılıyor.
Giresun Evleri’nin belli başlı ortak özellikleri var. Kent merkezinin tam kalbinde yer alan yapıların birçoğunun kendi özel bahçeleri mevcut. İç dizaynlarından kapı ve pencere süslemelerine kadar, birçok detayda ortaklaşıyorlar. Her birinin inşasında, iki asır önce Avrupa’ya fındık ihraç eden gemilerle gelen ithal yapı malzemeleri kullanılmış. Bu sebeple de içlerinde Rus (peçi) sobası ya da Marsilya kiremitleri görebiliyorsunuz. Günümüzde evlerin kitabeleri incelendiğinde, bilinen en eskisinin 1840’lı yıllarda inşa edildiği anlaşılıyor. Ancak kitabesi ve/veya kendisi günümüze ulaşamamış daha eski evler de var olmuş olabilir. Giresun Evleri’nin en dikkat çekici özelliklerinden biri de her birinin diğerinin manzarasına, hava sirkülasyonuna ya da aydınlanmasına etki etmeyecek noktalarda konumlanması. Bu da üstün bir mimari başarısını ortaya koyuyor.
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne girebilmeleri için de çalışmaların sürdürüldüğü Giresun Evleri, Giresun Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarma Bölümü Başkanı Doç. Dr. Gazanfer İltar imzalı bir kitapta da detaylı olarak anlatılıyor. Kitabın yazım sürecinde yapılan araştırmalarda, Zeytinlik’te mübadele yılları sırasında yaşayan kişilerin hikayeleri de detaylı olarak araştırılmış.
